Đối với người Ê Đê không những chỉ có những bộ trang phục truyền thống, lối sống đặc biệt đặc trưng mà còn là những món ăn phản ánh chính xác phong tục, tập quán cũng như lối sống mộc mạc như thời ông cha ta cầm chông đánh giặc. Những thực phẩm thân thuộc với núi rừng khi được chế biến dưới bàn tay của người phụ nữ Ê Đê lại trở nên thơm ngon lạ thường.
1. Canh cà đắng
Có lẽ món này không còn xa lạ gì với người Tây Nguyên dù là người ê đê hay người kinh. Nhưng đối với vùng thành thị có lẽ sẽ không biết và nghĩ là quả dại. Tuy nhiên, nó lại được bày bán khắp các chợ lớn nhỏ tỉnh Đaklak, tp.BMT.
Gọi là cà đắng nhưng lại không hề đắng nếu bạn biết chế biến đúng với bí quyết mà người Ê đê đã nấu. Cà khi hái phải chọn quả non, vỏ màu xanh hơi nhạt, loại hạt chưa hình thành thì cà khi ăn sẽ mềm và béo hơn. Sau đó, đem chẻ ra rồi ngâm nước muối để bớt mùi hăng và đắng vốn có của cà.
Nấu canh cà đắng người ê đê thường nấu kèm với đầu cá trích phơi nắng khô làm tăng vị béo và tạo mùi thơm cho món ăn. Đầu cá sẽ được dã nát sau đó khử dầu cho thơm đổ vào tao thơm, săn lại dậy vị. Tiếp đến đổ nước vào đợi sôi và thả cà đắng đã sơ chế cắt khúc vào.
Đặc trưng của món canh cà này là vị béo và nước canh sền sệt như cà ri. Đối với các món ăn thông thường để làm sệt nước họ thường cho bột năng vào làm sánh đặc, nhưng người ê đê lại dùng nước cơm đã sôi đổ vào làm nước canh tăng thêm vị ngọt từ nhiên, độ sánh béo của nước cơm cùng cá trích làm món ăn hấp dẫn lạ thường.
Vị ngọt mà lại hơi đắng của cá rất kích thích món ăn, một kiểu nghiện khó tả. Vị đắng đó theo dân gian truyền lại có tác dụng rất tốt cho sức khỏe nên được rất nhiều người yêu thích.
Nói đến lá rừng là hiểu ngay do người ê đê làm là đúng bài đúng sách. Sông núi nước non hùng vĩ tại nơi người ê đê sinh sống luôn dồi dào, không sâu bệnh hay chất hóa học mà các du khách các vùng miền tới đầy đềy yêu thích.
Càng hiện đại thì mọi người càng ưa dùng đồ rừng vì sạch, lại có nhiều chất rất tốt cho sức khỏe mà ở thành phố khó có thể tìm ra.Đây là một trong những món đặc sản nổi tiếng được người Ê đê dùng để đãi khách. Món này giống như một nồi canh thập cẩm với đủ loại lá rừng.
Món lẩu này thường được người dân Ê đê hái phía sâu trong rừng các loại lá non khó gọi tên mang một hương vị thơm dân giã, lá tàu bay có mùi thơm dịu, lá cóc rừng có vị chua, lá rau rừng cọng tím có mùi thơm của thuốc bắc, lá xoài non có vị chát… Tất cả càng nhiều loại càng dậy mùi món ăn càng thêm đậm đà.
Thường thì món lẩu này ăn kèm với thịt heo rừng hấp là đúng bài, thịt lợn dai và chắc lại ngọt ăn cùng nồi lẩu lạ miệng và ngon ngọt, hơi đắng cực kích thích vị giác. Nếu có cơ hội bạn có thể thưởng thức nó tại một số nhà dân địa phương, vào bản, làng của người Ê đê, họ rất hiếu khách.
3. Lá mì xào
Lá mì xào là món ăn đặc sản của người Ê Đê mà các bà vẫn nói, “canh lá mì có bao nhiêu ăn cũng hết”. Ở đây dân gọi là lá mì, nhưng cũng có nơi gọi lá sắn, củ sắn. Thường mọi người chỉ ăn củ, xuất khẩu, làm bánh chứ không ai biết là mì cũng là đặc sản làm nên món ăn đậm đà và gây nghiện.
Là mì thường chọn loại mì ta chứ không phải mì cao sản, lá mì có còng đỏ, lá mỏng và không quá già. Thường được hái vào sáng sớm khi còn đọng sương mai đem về rửa sạch để ráo. Để món ăn thêm đậm đà người dân ê đê thường nấu với cây lá rừng khác như hoa đu đủ đực, cá khô hay cá hấp để món ăn thêm đậm vị.
Vì hoa đu đủ đắng nên phải chần qya nước sôi, lá mì hơi vò nát như lá rau ngót người ta thường nấu. Gia vị đi kèm thường là sả, ớt gừng đặc biệt nhiều ớt vì món này phải thật cay. Phi thơm rồi cho các loại gia vị khác vào làm nên món canh hơi đắng của đu đủ lại béo của cá, ngọt từ lá mì hơi dai, có giòn. Bí quyết để món ăn ngon hơn là giữ lửa nhỏ để mọi thứ giữ nguyên độ nguyên sơ không mềm quá.
4. Măng nướng xào vêch bò
Có lẽ bạn chưa bao giờ nghĩ đến món măng ngoài hấp, xào, luộc lại còn có măng nướng phải không. Măng ở đây thường là măng rừng nên rất ngon vì có vị đắng nhẹ dịu, hơi nồng và ngọt.
Vênh bò thường là tên gọi chung của nội tạng như ruột, lòng, phèo non. Đem tẩm ướp rồi xào chung với măng đã đem nướng thơm. Món ăn là sự tổng hòa vị hơi đắng của lòng bò, vị ngọt của măng rừng và không thể thiếu vị cay của ớt, loại gia vị có mặt trong các bữa ăn của dân tộc Ê đê.
